Op 7 juni heeft een raadscommissie het onderzoeksrapport ‘Verdiepend onderzoek bestuurlijke toekomst gemeente Voorschoten’ besproken. Een dag eerder presenteerden VVD, GroenLinks en D66 hun coalitieakkoord voor de komende vier jaar. Zij hebben hun keuze al gemaakt. Ze willen dat Voorschoten een zelfstandig dorp blijft. Maar deze partijen willen ook ‘inventariseren welke gemeenschappelijke regelingen en publieke verantwoordelijkheden we stapsgewijs kunnen beleggen in de Leidse regio’. Maar als je meer publieke verantwoordelijkheden belegt in de Leidse regio, wat blijft er dan van die zelfstandigheid over? Is het een verstandige keuze? Wat vinden de onderzoekers eigenlijk? En wat vinden de inwoners van Voorschoten?
Onzin
Volgens de onderzoekers wordt er in het rapport geen advies gegeven voor of tegen fusie en worden geen voorkeuren uitgesproken. Wanneer een raadslid vraagt of het klopt dat er in het rapport eigenlijk staat dat er geen toekomst is voor Voorschoten zonder fusie, was de reactie van de onderzoekers kort: ‘Onzin’. Het is een politieke keuze, aldus de onderzoekers. Er zijn ook andere keuzes denkbaar.
Schuldenlast
PvdA-fractievoorzitter Ad de Graaf vraagt vervolgens waarop de uitspraak is gebaseerd dat de gemeente de schuldenlast niet zelfstandig kan oplossen. Dit is belangrijk want deze uitspraak kan zo worden gelezen dat Voorschoten koste wat kost moet fuseren omdat er anders een onoplosbaar probleem ontstaat. In hun reactie vertellen de onderzoekers dat deze zin anders gelezen moet worden. Je kunt als gemeente nog heel lang doorgaan met een schuld van deze omvang. Alleen kun je hem moeilijk aflossen. En dat geldt voor veel meer gemeenten. Maar het is geen dwingende reden tot fusie.
Minder spaghetti
Er zijn nogal wat taken die Voorschoten heeft ‘uitbesteed’ aan samenwerkingsverbanden met andere gemeentes. We zitten in een veiligheidsregio met politie en brandweer van 19 gemeenten, de jeugdzorg wordt georganiseerd in een verband van 10 gemeenten. Bij de belastingsamenwerking zijn 9 gemeenten betrokken en in Holland Rijnland werken 15 gemeenten samen. De afgelopen periode is het woord ‘bestuurlijke spaghetti’ losgelaten op al die verschillende samenwerkingsverbanden. Welke invloed kun je als gemeente in die verschillende samenwerkingsverbanden uitoefenen? En hoe zit het met de samenhang en afstemming tussen al die organisaties? Moet die bestuurlijke spaghetti niet ontward worden? De PvdA vraagt of het nu echt zo is dat die spaghetti veel minder wordt als we ons op de vijf gemeenten in Leidse regio richten? Het antwoord van de onderzoekers is ontnuchterend. De spaghetti zal waarschijnlijk wel ietsje minder worden, maar onderzoek laat zien dat grote gemeenten niet in minder samenwerkingsverbanden zitten dan kleine gemeenten.
Meer invloed in de regio
De onderzoekers schrijven dat binnen de huidige samenwerking de invloed van Voorschoten niet groot is. Vervolgens schrijven ze: “Bij een bestuurlijke fusie in de Leidse regio ligt dat ander”. Klopt dat wel, vraagt PvdA-fractievoorzitter Ad de Graaf aan de onderzoekers. “Als Voorschoten een soort Merenwijk van Leiden is, wordt dan die bestuurlijke invloed van de wijk Voorschoten groter dan nu als zelfstandige gemeente? Je zou net zo goed het omgekeerde kunnen beweren”.
De onderzoekers vertellen dat de tekst hierover in hun rapport onduidelijk is. Ze bedoelen niet te zeggen dat de invloed van de wijk Voorschoten in zo’n gefuseerde gemeente groter is dan nu, maar dat de invloed van een nieuwe gemeente Groot Leiden met meer dan 200.000 inwoners in Zuid Holland groter wordt. En dat is iets heel anders.
Ten slotte
Het was een leerzame vergadering met heldere toelichtingen van de onderzoekers. We weten nu dat de onderzoekers niet zeggen dat er geen toekomst is voor Voorschoten zonder fusie; we weten nu dat de schuldenlast een fusie niet noodzakelijk maakt; we weten nu dat het maar de vraag is of die bestuurlijke spaghetti bij fusie of intensivering van samenwerking veel minder wordt; we weten nu dat we niet moeten denken dat de invloed van de wijk Voorschoten zal toenemen in een bestuurlijke fusie in de Leidse regio. Kortom, de keuze van VVD, GroenLinks en D66 lijkt voorbarig.
De nieuwe coalitie wil innige samenwerking in de Leidse regio en komt daar eerlijk voor uit. In het coalitieakkoord lezen we dat het om meer gaat dan het inventariseren van de huidige gemeenschappelijke regelingen die kunnen worden belegd in de Leidse regio. Ook wordt gekeken naar het onderbrengen van publieke verantwoordelijkheden in de Leidse regio. Maar wat blijft er dan nog over van dat zelfstandige dorp Voorschoten waar de coalitie over schrijft? Dit gaat verdacht veel lijken op een proces dat leidt tot een bestuurlijke fusie.
Hoog tijd voor een brede discussie met de Voorschotense gemeenschap. De PvdA heeft het ‘oude’ college al eerder gevraagd snel een routekaart te maken waarin staat hoe, wanneer en waarover de Voorschotense gemeenschap zal worden betrokken bij de besluitvorming over de toekomst van ons dorp. Wij zullen ook het nieuwe college hierop aanspreken.
