Het is nodig!

Op 10 november 2022 was de begrotingsbehandeling in de gemeenteraad in Voorschoten. Onze fractievoorzitter Arnold Posthuma sprak daar de volgende woorden uit!

Voorzitter, we leven in turbulente tijden. Met een klimaatcrisis, een herverdelingscrisis en een bestuurscrisis. Het piept en kraakt op bepaalde plekken in het land. Het is bovendien oorlog in Europa. In een paar stappen van deze raadszaal vandaan, zien we de gevolgen in ons eigen gemeentehuis. Daar wil ik direct wat over zeggen. De wijze waarop Voorschoten met lef en voortvarendheid de opvang van de Oekraïense vluchtelingen heeft gerealiseerd, doet mij goed. Het sterkt mij in de gedachten dat veel in Voorschoten mogelijk is. Als er maar een politiek wil is!

Voorzitter, het zijn onzekere tijden. Bewoners in Voorschoten maken zich zorgen. Terecht. En ik maak mij ook zorgen. Over de stijgende prijzen. Over de toenemende armoede. Over de groeiende polarisatie. Die scherpe tegenstelling tussen bewoners. De onrust in de samenleving is in mijn ogen voor een groot deel te wijten aan de terugtredende overheid. Een overheid die bovendien te zakelijk is geworden. Een overheid die -om met Bruce Springsteen te spreken-, ‘just a little of that human touch’ mist. Bewoners vragen zich af: wordt er nog aan mij gedacht? Zijn mijn zorgen in goede handen bij de gemeente?

En voorzitter, om maar direct met de deur in huis te vallen, de zorgen van een deel van zijn bewoners, is helemaal niet in goede handen bij deze gemeente. Wat is het geval? Vanaf mijn eerste raadsvergadering vraag ik aandacht voor de bestrijding van armoede. Ik heb meerdere keren aan het College gevraagd om in actie te komen. De recente informatiebrief waar mevrouw van Meenen (VVD) vandaag aan refereerde, is voor haar partij synoniem voor actie, maar voor de PvdA is dat slechts het begin van de basis op orde krijgen. De brief is slechts een inventarisatie geweest wat er aan regelingen bestaan, maar geen concreet actieplan.

Want wat gaat de gemeente nu doen? Het Plan van Aanpak van armoedebestrijding zou er dit jaar komen. Dit is een belofte geweest, en met redenen. Het is namelijk noodzakelijk en urgent. Het plan zou voor volgende raadsvergadering op de agenda staan. En wat blijkt, het stuk is ervan afgehaald. Eerst volgende behandeling is op zijn vroegst begin februari 2023.

Op die manier laat dit College bewoners in de kou staan. Letterlijk en figuurlijk. Materieel en symbolisch. Om die reden komt de PvdA met een motie en aan amendement. Om aandacht te vragen voor de kwetsbare financiële situatie van bewoners. Ik maak me zorgen over het ontbreken van goede ideeën en acties om een deel van onze bewoners perspectief te bieden. Voorzitter, laat ik ook het volgende in herinnering brengen: De financiële en maatschappelijke kosten van uithuisplaatsingen, afsluitingen van nutsvoorzieningen of schuldsaneringstrajecten zijn vele malen hoger dan de kosten van het voorkomen van dergelijke situaties. Penny wise, pound foolish luidt het bekende Engels gezegde.

Waarom maak ik mij hier zo zorgen over voorzitter? Ik geef enkele voorbeelden, gewoon uit de Voorschotense praktijk. Weet het College wat het betekent om te moeten kiezen tussen een warm huis of een warme maaltijd? Tussen de schoolboeken voor je kinderen of te sparen voor een hogere energierekening. Toch maar dat bezoek aan het ziekenhuis uitstellen, omdat je je eigen bijdrage niet kan missen. Ja, er is bijzondere bijstand. En er zijn tal van stichtingen. Maar het is weer vrolijk formulieren invullen. En gaat totaal voorbij aan de gevoelens van géne die deze situaties met zich meebrengen. Als er op bepaalde momenten even wat minder ambtelijke capaciteit is, kun je zo weken wachten op je tegemoetkoming. Het heeft allemaal plaatsgevonden, hier in Voorschoten. Bijzondere bijstand, voorzitter, is geen pinautomaat waarmee je direct geld tot je beschikking hebt. Bovendien, om in aanmerking te komen voor deze regelingen word je als bewoner binnenste buiten gekeerd. Inkomen ten faveure van je privacy. Al je bankafschriften worden nageplozen. En als blijkt dat je wel erg vaak naar de Jumbo gaat, wordt daar een opmerking door de ambtenaar over gemaakt. Kan dat niet wat minder, is de boodschap? Het inlevingsvermogen ontbreekt.

Voor wie eigenlijk vindt dat deze vraag over de Jumbo gewoon beantwoord moet worden, wil ik het volgende zeggen. Bewoners in deze moeilijke situatie hebben al weinig om handen. Sowieso gaat een veel groter deel van hun inkomen op aan dagelijkse levensbehoeften. Naar de supermarkt gaan is dan een uitje. Om eruit te zijn, maar ook om slimme aankopen te kunnen doen. Rond vijf uur liggen de afgeprijsde artikelen in de schappen. Elke dag weer. Voorzitter, wat ik ermee duidelijk wil maken: de bijstand of bijzonder bijstand zijn verre van een luilekkerland. We mogen als raadsleden nooit vergeten hoe moeilijk die afhankelijkheid voor onze bewoners is. Wat voor gevoelens van onbehagen, stress en schaamte erbij komen kijken.

Vaak wordt ook gewezen op de eigen verantwoordelijkheid die mensen hebben. Wijs ze erop en dan komt het goed, is het liberale gedachtegoed. Fout. Heel veel onderzoeken en data hebben laten zien: wanneer er zaken in je jeugd flink fout zijn gegaan, je daar je hele leven last van hebt. Je loopt een achterstand op, die je moeilijk kan goedmaken. Tim S Jongers, de nieuwe directeur van de Wiardi Beckmanstichting- het wetenschappelijk bureau van de Partij van de Arbeid, verwoordde het goed: ‘Mensen die in hun jeugd zijn verknald, zijn eenbenig. En de overheid verwacht dat ze meelopen in de race van de tweebenigen.’ Een ongelijke strijd dus. Voorzitter, het weten dat je iets moet doen, is nog niet hetzelfde als daadwerkelijk kunnen.

Voorzitter, als we vaststellen dat wanneer je niet gezien of gehoord wordt, en jij bijvoorbeeld geen woning kan krijgen, moet je niet verbaasd zijn naar de reacties van sommige bewoners over de opvang van asielzoekers. Ik heb de afgelopen periode goed op de lokale sociale media gekeken. Ik heb sommige commentaren met afschuw bekeken, maar ik kijk ook in de spiegel. Voorzitter, Ik wil daar het volgende over zeggen: het is makkelijker je onvrede te uiten over de komst van asielzoekers, dan je uit te spreken over je eigen moeilijke financiële situatie. Het is moeilijker om gul en gastvrij te zijn, als je zelf niet kan rondkomen. Het is veel makkelijker om te roepen dat je iemand anders iets niet gunt, dan te zeggen dat je het aan het einde van de maand de eindjes niet aan elkaar kunt knopen. Laat ons van het volgende bewust zijn: Als het gaat om de eigen kwetsbare financiële situatie , dan hoor je bewoners daar niet zo makkelijk over. Mensen lopen daar niet graag mee te koop. Mensen schamen zich. Voelen zich schuldig. Naar zichzelf, naar hun kinderen en naar hun omgeving. Naar de samenleving. Laten we daarom die uitingsvormen in dat perspectief zien. Van grote gevoelens van onmacht en schaamte. En als wake-up call dat we onze bewoners moeten gaan helpen, zonder te tornen aan de waarden van gastvrijheid en medemenselijkheid. Kijk nu nogmaals eens naar de recente informatiebrief over armoedebeleid; voorzitter, de brief laat zich in één vraag samenvatten: wat gaat we nu doen? Wanneer gaan de klussers de energiearmoede aanpakken? We hebben offertes opgevraagd. Hoera! We zijn aan het inventariseren, we zijn alles op een rijtje aan het zetten, we zijn in kaart aan het brengen etc. Het is een beetje hetzelfde als die zonnepanelen van het wijkcentrum De Boschbloem van vorige week. Al meer dan een jaar geleden geld voor vrijgemaakt, maar dan is kennelijk een offerte opvragen al een hele stap. Enfin, ik zie in verschillende gemeenten actie, omdat de noodzaak er is. Maar niet in Voorschoten.

We moeten wat gaan doen. Daarom willen we actie in de tent. Geld vrij maken voor het realiseren van betaalbare woningen. Zorgen dat de beleidsregels worden aangepast. Dat laat zien dat je als gemeente ervoor gaat. Zie daarom onze twee concrete amendementen om daaraan iets te doen.

Als het College het nog niet door heeft: bij de midden – en hogere inkomens zien we dat mensen het moeilijker krijgen. Ondanks het goede salaris, een ruimer huis en wellicht twee auto’s voor de deur, toch merken dat je nauwelijks spaart. En vergeet niet, deze uiterlijke schijn kun je ook allemaal weer kwijtraken. Voorzitter, ik ken de voorbeelden van bewoners in Voorschoten die door een vervelende samenloop van omstandigheden alles zijn verloren. Het leven kan soms onvoorspelbaar en genadeloos zijn. Laat ons daar bewust van zijn.

Voorzitter, ik zou een toekomst willen waarin de overheid weer haar rol kan pakken. Een rol die ze in het verleden had. De overheid die wordt gezien als oplosser van de problemen, en niet als de oorzaak. We moeten de overheid weer in positie brengen. We moeten af van die negatieve connotatie. Naar een overheid die vertrouwen uitstraalt. Die regie neemt en richting geeft. En die daadwerkelijk problemen van bewoners oplost. We zijn namelijk allemaal reizigers op dezelfde trein die de samenlevin’ heet. Die trein kan alleen maar veilig van A naar B rijden, als we het samen doen. Met die menselijke touch.

Te beginnen in Voorschoten, met de begroting die voor ons ligt. Het is goed om te zien dat we een sluitende begroting hebben, en dat er incidenteel geld beschikbaar is. Geld waarmee we zaken voor onze bewoners kunnen regelen. We hebben de mogelijkheid om te investeren in publieke voorzieningen. Het is ook goed om te zien- en daar moet ik ook het vorige college voor danken- dat al voor een deel rekening is gehouden met ravijnjaar 2026. Dat is verstandig begrotingsbeleid geweest. Wel merk ik op dat een aantal investeringen, zoals het grootonderhoud van het zwembad, of de verduurzaming van het maatschappelijk vastgoed, niet in de begroting zijn opgenomen. Dat geeft een vertekend beeld.

Voorzitter, mevrouw van Meenen van de VVD deed vlak voor de zomer de toezegging dat het uitvoeringsakkoord van het college bij deze begroting zou zitten. Ik en mijn fractie waren dan ook verwachtingsvol en gespannen. Dat moet u vast kunnen begrijpen voorzitter. We gaan toch richting 5 december, en dan krijg je toch dat pakjesavond gevoel. Nu heeft een prominent VVD lid ooit de oud- politiek leider van de Partij van de Arbeid voor Sinterklaas uitgemaakt, maar veel van de begroting kun je zeggen…maar niet dat er concrete zaken aan zitten te komen. Noch dat onze goed heiligman ermee uit voeten zou kunnen. Er is geen verlanglijst voorzitter. Er zijn geen ideeën. Het gevoel van een jaar stilstand bekruipt mij. Hopelijk kan het College mij van het tegendeel overtuigen, maar ik zie het voorlopig niets terug in de begroting dat mij op andere gedachten kan brengen. Ik zie geen plannen, maar slechts kleine stippen op de horizon. Ik mis bovendien de urgentie: Op het gebied van het realiseren van betaalbare woningen, het ondersteunen van financieel kwetsbare bewoners en de verduurzaming van onze gemeente, om maar eens paar relevante kwesties te noemen.

De angst die uit deze begroting spreekt, is dat de gemeente als een al te gulle goedheiligman fungeert. Maar een overheid is geen Sinterklaas die maar met cadeautjes en snoepgoed strooit. Sinterklaas is voor de extra’s, maar de overheid is er voor de basisbehoeften: betaalbare woningen, betaalbare energie, betaalbare zorg. Bestaanszekerheid dus. Dat is wat Voorschoten nodig heeft. Met meer regie en richting vanuit de gemeente. Door te investeren!

Het aardige van een landelijke politieke partij zijn is dat je ook met raadsleden uit andere gemeentes in het land spreekt. En dat je overzichten krijgt wat gelijksoortige gemeenten als Voorschoten doen, zoals de dorpen Drimmelen, Bunschoten, Nuenen en dichterbij huis, Heemstede. In die vergelijking valt op wat wij als partij al eerder hebben geconstateerd: dat Voorschoten in algemene zin de hand vaker op de knip houdt in vergelijking met de andere gemeenten. En dat je onder meer terug ziet in de ongelijke verdeling van belastingen. Hoge OZB voor de inwoners, en de extreem lage belasting voor de eigenaren van bedrijfspanden. Publieke armoede versus private weelde voorzitter. Als Partij van de Arbeid vinden we dat dit anders moet. Ter herinnering aan het College: zij begroten voorzichtig om te voorkomen dat we onder Provinciaal Toezicht komen te staan. Weet het College dat je ook onder curatele kan komen als een gemeente te weinig investeert in publieke voorzieningen? Ik hoop dat de gemeente zich dat ook realiseert. Voorzitter, een gemeente is een geen bank die rendement maakt door het geld te laten oppotten. De gemeente is er voor publiek rendement. Door te investeren in mensen.

Participatie is ook zo’n onderwerp in de begroting voorzitter. Nadat we tot twee keer toe unaniem als raad de gemeenteraad van Leidschendam Voorburg oproepen om tot een goed participatieproject in Vlietland te komen, lezen we in de begroting de scholen carrousel in Voorschoten. Nog geen startnotitie gezien, maar wel duidelijk deze richting in de begroting kiezen. Jammer. Dit is overduidelijk een haastklus geweest. Je lees het goed tussen de schriftelijke en mondelinge antwoorden van het College door. Het is een mededeling aan de scholen geweest, niet meer en niet minder. Dat is geen participatie beleid voorzitter. De scholen mogen louter en alleen tekenen bij het kruisje. Bovendien is de situatie drastisch veranderd door de informatie over de BiebPlus van gisterenavond. Vandaar ons amendement over de scholen.

Een voorbeeld hoe participatie in het klein kan werken, is onze kleine verzoek samen met de Progressieve partijen voor onze jongeren. Tijdens het Weekend van Voorschoten waren veel inwoners die ons wezen op de beperkte activiteiten van jongeren tussen 12 en 18 jaar. Door bovendien zelf met jongeren in gesprek te gaan, en te vragen wat er nodig is- ook aan de jongerenwerkers-, zijn we tot dit kleine gebaar gekomen. Hopelijk kan een meerderheid van de raad hiermee instemmen. Het is nodig.

Tot slot: Om doen- kracht voor Voorschoten te verbeteren is voor ons samenwerking zeer noodzakelijk. Want als Partij van de Arbeid hebben we ideeën. Met doel Voorschoten mooier en beter te maken. Maar dat kunnen we niet alleen. Daarom heb ik samen met gelijkgestemde partijen GroenLinks, SP en D66 het initiatief genomen voor het Progressief Akkoord. Samen sta je immers sterker. Om constructief en concreet bij te dragen als handreiking naar het huidige College. Ik wil ook met het College graag die samenwerking aangaan. Met een gezamenlijke politieke wil is er volgens mij veel mogelijk. Het is nodig. Onze bewoners hebben die behoefte. Ze willen een andere overheid. Een overheid die uitgaat van vertrouwen in plaats van wantrouwen. Een overheid die bewoners ontzorgt. En professionals ontregelt. Een overheid die doet wat de bedoeling is. Een overheid die gewoon doet! Laten we aan de slag gaan. Het is nodig!